Tarım ticaretinde Türkiye’nin en büyük ve köklü firması olan Cengiz Gündüz Tarım Ürünleri firma müdürü ve MHP Çivril Belediye Meclis Üyesi Lütfi Karaman Çivril’de ve Türkiye’de haşhaş üretimi hakkında çarpıcı açıklamalarda bulundu.

Yeşil Çivril Sanayi Sitesinde bulunan tarım ürünleri alım merkezine yaptığımız görüşmede Lütfi Karaman sorularımızı cevapladı.

Öncelikle sizi tanıyabilir miyiz?

Lütfi Karaman. Cengiz Gündüz Tarım Ticaretinde alım yapıyoruz. Yaklaşık 21 yıldır burada çalışıyorum. Türkiye’nin ve Çivril’in en köklü haşhaş firmalarından biri. Toplam 100 yıllık bir mazisi var. 4 nesil yaşayan bir firma.

Türkiye’de haşhaş konumu nedir? Hangi bölgelerde üretim yapılıyor?

Türkiye’de 600.000-700.000 dekar arasında bir haşhaş üretimi yapılıyor. Bunun 250.000 ‘i Toprak Mahsulleri Ofisi’nin anlaşmalı ektirdiği, 50.000 ‘i sarı haşhaş, 180.000’i mavi haşhaş, yaklaşık 150.000-160.000’i beyaz haşhaş olarak üretiliyor. Toplam on iki ilde izinli olarak üretiliyor.

Çivril’de ne kadar bir üretim yapılıyor?

Çivril’de resmi olarak 80.000 dekar haşhaş ekimi var. Bunun 30.000 ‘i Toprak Mahsulleri Ofisi’nin anlaşmalı ektirdiği, 50.000’i de mavi ve beyaz haşhaş olarak ayrılıyor.

Mavi ve Beyaz Haşhaşın farkı nedir?

İkisi de tercih ediliyor ama gittiği ülkeler belli. Beyaz haşhaş genel olarak Hindistan’a gidiyor. Mavi haşhaş ise Avrupa ülkelerine gidiyor.

Mavi ve siyah haşhaştan bahsettiniz. Sarı haşhaş da masanız da bunun diğerlerinden farkı nedir?

Sarı haşhaş yurtdışına gitmiyor, iç piyasada kalıyor. Genellikle ezmede kullanıyor. Yağ oranı diğer haşhaşlardan daha fazladır. Ondan dolayı Afyon, Uşak ve Konya’da daha çok sarı haşhaş tüketilir.

Haşhaş nerelerde kullanılıyor?

Hindistan baharata çok önem veren bir ülke. Bizim duyduğumuz haşhaşı baharatlarla karıştırıp, sos haline getiriliyormuş. O bölgenin olmazsa olmazıymış. Haşhaşın %99’u gıdada kullanılıyor. Pastalarda, böreklerde, çöreklerde, ezmelerde kullanılıyor.

Haşhaş üretiminin Çivril ve ülke ekonomisine katkısı nedir?

Anormal diyebileceğimiz bir katkısı var. Kısa bir hesap yaparsak 80 bin dekar üretim var dedik. 20 bin de Çal ve Baklan Ovasında toplamında 100 bin dekar. Ortalama dekarda 80 kilonun altına düşmez. 8 bin ton demek oluyor. Fiyat olarak da hesaplarsak kilosu 15 tl’den alındığında 105 milyon gibi bir rakam elde etmiş oluruz. Sadece bununla bitmiyor kapçığını yani kozağını da devlet alıyor. Anlaşmalı olanlarda yani Toprak Mahsulleri Ofisi’nin verdiği haşhaşın kapçığının kilosu 10 lira, yerliler de ise 5 lira. 36milyon tl’de kapçıktan para kazanmış olacağız. Bu da Afyon Bolvadin Alkoloid fabrikasına gidiyor. Dünyada iki tane morfin üreten fabrika var. Bunun biri de Türkiye’de. Ülke ekonomisine inanılmaz bir katkısı var. Ve bu yıl bölge olarak en çok mahsulü verecek olan yer Çivril. Bunun içerisinde Konya, Uşak, Amasya, Tokat, Samsun, Balıkesir, Manisa, Denizli’de. İller de dâhil bu yıl rekor Çivril. Haşhaş üretiminde bu yıl Çivril’in yılı olacak.

Haşhaşı geçen yıl ile kıyaslarsak üretim ve fiyatlandırma hakkında ne söylersiniz?

Geçen yıl biraz fiyat düşük başladı. Sonraki aylarda biraz yükselmeye başladı. Çivril’de bu sene haşhaşın fazla ekilmesinin sebebi çekirdeğin para etmemesi. Para etmemesinin nedeni de bizim çiftçiler yıllardır aynı tarlalara çekirdek ektiği için tarlaları hastalık vurdu. Hem verim hem de kalite çok düştü. Tabi buradan alınan ürün de köylüyü kurtarmadı. Normalde köylüler çekirdek ekiyordu, çekirdeğin para etmemesinden dolayı bu yıl haşhaş ektiler. Hava şartlarının da güzel gitmesinden dolayı ekilen haşhaşların %99 oldu.

Çiftçilerin çekirdekte yaptığı hatayı haşhaşta da yapmamaları için buradan nasıl bir mesaj verirsiniz?

Karşılaştığımız en büyük sorunlardan bir tanesi köylüler ektiği tohumlara dikkat etmiyor. O da beyaz haşhaşta daha fazla oluyor. Oda beyaz haşhaşın içersine siyah haşhaş karışmış oluyor. Bunu da tohuma para vermemek için tekrar ekiyor. İçinde az da olsa siyah haşhaş olsa da tohumun bunu da ektiğinde çok kötü çıkıyor. Siyahlı beyazlı oluyor. O da ne oluyor? Düşük fiyata alıyoruz ya da alamıyoruz sonra bizde satmakta zorlanıyoruz. Benim çiftçilerden isteğim tohumlarına çok dikkat etsinler. Gerekirse getirsin bize 50 kilo tohumluklarının yerine kaliteli 50 kilo haşhaş verelim. Hiçbir fiyat farkı almadan, yerine ektiği haşhaş iyi çıksın, köylünün malı para etsin. Biz de kaliteli mal alalım.

Firmanız haşhaş haricinde hangi ürünlere aracılık ediyor?

Haşhaşın yanı sıra Anason, kimyon, kekik, rezene, badem alıyoruz. Anasonu Burdur ve Çameli’nden, Rezeneyi yine Burdur Bölgesinden, Kekiği Pamukkale, Bekilli bölgesinden alıyoruz.

Hep haşhaştan üzerinden konuştuk ama sizin siyasi kimliği hiç bahsetmedik. Siyasete girdikten sonra vatandaşların mutlaka beklentileri vardır. Nasıl siyasete alışabildiniz mi?

Çivril ülkü ocakları başkanıydım. Şimdi Çivril Belediyesi Milliyetçi Hareket Partisi meclis üyesiyim.

Seçimler geçeli iki üç ay gibi bir zaman olmasına rağmen tüm meclis üyeliği toplantılarının hiç birisini kaçırmadım, kaçırmamda. Çünkü bizi tanıyan partili insanlar ve sevenlerimiz bizi seçmiş ben de onları en iyi şekilde temsil edebilmek için elimden geldiği kadar toplantılara katılırım. Tabi bu esnada halkın bizden istekleri oluyor. Elimizden geldiği kadar insanlara yardımcı olmaya çalışıyorum. Allah’ın izniyle de yardımcı olurum da.

Son olarak ne söylemek istersiniz?

İlk önce şunu söylemek isterim. Genç Çivril Gazetesini gerçekten takdir ediyorum. Çiftçinin, köylünün esnafın, siyasetçinin, her zaman yanındasınız. Gerçekten takdire şayan bir gazetecilik yapıyorsunuz.

Çiftçiler, esnaflar için ise 2019 yılının çiftçimize, köylümüze, esnafımıza, ihracatçımıza bol bereketli günler getirmesini dilerim. Teşekkür ederim.