Sebepsiz zenginleşme kurumunun amacı, bireyler arasında haksız kazançların önlenmesini sağlamak ve ekonomik dengeyi korumaktır.
Sebepsiz zenginleşme, Türk Borçlar Kanunu’nun 77. ve devamı maddelerinde düzenlenmiş olup, bir kimsenin haklı ve hukuki bir neden olmaksızın, diğer bir kişinin malvarlığından bir kazanç elde etmesi durumunda ortaya çıkan borç ilişkisidir. Bu durumun temelinde, hukuki düzenin adalet ve hakkaniyet ilkelerine uygun olarak işlemesini sağlama amacı yatar. Kazanç sağlayan kişi, bu kazancı iade etmekle yükümlüdür.
Sebepsiz zenginleşme, genellikle taraflar arasında geçerli bir sözleşmenin bulunmadığı, mevcut bir borcun sonradan geçersiz hale geldiği ya da yapılan bir ödemenin hukuki temelinin ortadan kalktığı durumlarda ortaya çıkar. Örneğin, gerçekte borçlu olunmayan bir bedelin yanlışlıkla ödenmesi durumunda sebep ortadan kalktığından, bu ödeme sebepsiz zenginleşme kapsamına girer ve iadesi gerekir.
Sebepsiz zenginleşme davası açılabilmesi için bazı şartların bir arada bulunması gerekir. Öncelikle bir zenginleşmenin mevcut olması, bu zenginleşmenin karşı tarafın malvarlığında eksilme yaratması ve bu durumun haklı bir hukuki sebebe dayanmaması gerekir. Aynı zamanda, zarar gören kişinin bu durumu öğrenmesinden itibaren iki yıl ve her hâlükârda on yıl içinde dava açması gerekir. Bu süreler zamanaşımı süresidir ve aşılması halinde talep hakkı sona erer.
Yargıtay içtihatlarında da belirtildiği üzere, sebepsiz zenginleşme sadece malvarlığına yönelik olmayıp, hizmet ifası gibi durumlarda da söz konusu olabilir. Örneğin bir kişi, herhangi bir sözleşme olmaksızın bir başkasına iş görür ve bu hizmetten kazanç elde edilirse, burada da sebepsiz zenginleşme hükümleri uygulanabilir.
Sebepsiz zenginleşme kurumunun amacı, bireyler arasında haksız kazançların önlenmesini sağlamak ve ekonomik dengeyi korumaktır. Bu nedenle hukuk sistemi, bu tür durumlara karşı başvurulabilecek bir hukuki yol olarak sebepsiz zenginleşme davasını düzenlemiştir. Uygulamada özellikle sözleşmesiz işlemler, hatalı ödemeler, iptal edilen işlemler ve borcun sona ermesi gibi birçok alanda karşımıza çıkmaktadır.
