Öğretmen, hemşire, doktor veya memursunuz. Size bir tebligat geldi ve görev yerinizin değiştirildiğini öğrendiniz. Bunu yaparken sizden izin alan, fikrinizi soran da olmadı.
İptal davası, idare hukukunda ve idari yargıda çok önemli bir yere sahiptir. İdare Mahkemelerinin sıklıkla karşı karşıya kaldığı dava türlerinden biri olan iptal davaları, idari işlemlerin hukuka aykırılığı iddiası ile açılan davalardır. Hukukun evrensel kurallarından olan yargı denetimi kavramı çerçevesinde işlem ve eylemlerin hukuka uygunluk denetimi sürecinde iptal davaları önemli bir rol oynar. Peki, iptal davası nedir, hangi şartlar altında açılabilir ve iptal davası süresi ne kadardır? Bu yazımızda bu sorulara detaylıca yanıt vereceğiz. İptal Davası öncesinde İdari işlemi kısaca açıklamakta fayda var. Çünkü iptal davasının konusu idari işlemlerdir. Peki hangi işlemler idari işlemdir? İdare tarafından gerçekleştirilen, tek taraflı ve icra nitelikli işlemler idari işlem olup, iptal davasının konusunu oluşturur. Peki bu ne anlama geliyor? Bir gün kalktınız, postacı tebligat getirmiş. Zarfı açtınız ve belediye tarafından evinizin yıkılmasına karar verildiğini öğrendiniz. Burada belediye bu işlemi tek taraflı gerçekleştirdiği gibi yine sizden izin almadığı gibi rızanızı da aramadı. Yani icra nitelikli uygulanacak bir işlemden bahsederiz.
Öğretmen, hemşire, doktor veya memursunuz. Size bir tebligat geldi ve görev yerinizin değiştirildiğini öğrendiniz. Bunu yaparken sizden izin alan, fikrinizi soran da olmadı. İdare bu işlemi tek taraflı gerçekleştirdi. Ben gitmiyorum yerimden memnunum diyebilir misiniz? Hayır! Yasal süre içerisinde yeni görev yerine başlamadığınız takdirde devlet memurluğundan istifa etmiş sayılırsınız. Ancak tüm idari işlemler böyle olmak zorunda değil. Belediyeye başvuru yaptınız, belediye tarafından başvurunuz red edildi. Ortada yapılan işlem başvurunuzun reddi. Davanızın konusu da işte bu red cevabı/işlemi olacaktır. Bu kısa açıklamadan sonra idari işlemin iptali için iptal davalarını incelemeye başlayabiliriz.
İptal Davası Nedir?
İdare mahkemelerinde görülen dava türlerinden biri de iptal davalarıdır. İptal davaları, idari işlemlerin yetki, şekil, sebep, konu ve amaç yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı iptalleri için menfaatleri ihlal edilenler tarafından açılan davalardır.
İptal davaları, idari işlemler hakkında açılan en temel ve en yaygın dava türüdür. İdari işlemin hukuka aykırılığı halinde, bu işlemin iptali istenebilir. İptal davaları sayesinde, idarenin hukuka aykırı işlemleri iptal edilerek, kişilerin haklarının korunması sağlanır.
İptal Davasının Özellikleri:
· İptal davaları, yalnızca idari yargıya özgü bir dava türüdür.
· İptal davaları, idari işlemlerin hukuka aykırılığı halinde açılabilir.
· İptal davaları, menfaatleri ihlal edilenler tarafından açılabilir.
· İptal davaları, idari işlemin iptali ve geri alınmasını amaçlar.
İptal Davasının Konusu:
İptal davasının açılabilmesi için, idari işlemin hukuka aykırı olması gerekir. İdari işlemin hukuka aykırılığı, yetki, şekil, sebep, konu ve amaç yönlerinden biri ile gerçekleşebilir.
· Yetki Yönünden Hukuka Aykırılık: İdare, hukuka uygun bir şekilde yetkilendirilmediği halde bir işlem yapmışsa, bu işlem yetki yönünden hukuka aykırıdır.
· Şekil Yönünden Hukuka Aykırılık: İdare, bir işlemi yaparken hukuki bir şekil şartına uymamışsa, bu işlem şekil yönünden hukuka aykırıdır.
· Usûl Yönünden Hukuka Aykırılık: İdare, bir işlemi yaparken hukuka uygun bir usûl takip etmemişse, bu işlem usûl yönünden hukuka aykırıdır.
· Sebep Yönünden Hukuka Aykırılık: İdare, bir işlemi yaparken hukuka uygun bir sebep göstermemişse, bu işlem sebep yönünden hukuka aykırıdır.
· Konu Yönünden Hukuka Aykırılık: İdare, bir işlemi yaparken hukuka uygun bir konu belirlememişse, bu işlem konu yönünden hukuka aykırıdır.
· Amaç Yönünden Hukuka Aykırılık: İdare, bir işlemi yaparken hukuka uygun bir amaç belirlememişse, bu işlem amaç yönünden hukuka aykırıdır.
İptal Davalarının Açma Süresi
İdare Mahkemelerinde İptal Davası Açmak İçin Süre Koşulu
İdare mahkemelerinde iptal davası açmak için bir süre koşulu bulunmaktadır. Bu süre, idari işlemin ilgilisine tebliğinden itibaren 60 gündür.
